Bu ay sizlere erişkinlerde DEHB sırasında uyguladığımız ve ilaç tedavisi ile birlikte olumlu sonuçlar aldımız bir tedaviden bahsedeceğim. Geçen aylarda bilişsel davranışcı tedavinin temel özelliklerini yazmıştım. Bilişsel Davranışçı Terapi kişilere var olan bilişsel özelliklerini ve inanç yapılarını fark edip değiştirmeleri konusunda yardımcı olmayı amaçlar. İnsanların düşüncelerinin, duygu ve davranışlarını ne şekilde etkilediğine odaklanır.
BDT ile kişiler alternatif düşünceler yaratarak yeni davranışsal ve düşünsel deneyimler kazandıracak olan yeni bakış açıları geliştirler. DEHB olumsuz düşünceden kaynaklanmaz. DEHB; genetik ve nörobiyolojik faktörlerin karmaşık bir şekilde birleşmesinin bir sonucudur. DEHB özellikle erişkinliğe kadar tanımlanmamışsa bilişsel üçlü olarak bilinen kişilerin kendileri, dünya ve gelecek hakkında geliştirdikleri inanç sistemi üzerinde önemli etkileri olur. Bilişsel Terapi kişilerin özgüvenini olumsuz etkileyen bu inanç sistemi üzerinde çalışır.
DEHB tanısı; var olma ve yarış duygularımızı kazandığımız yaşam alanlarını etkileyen kişiler arası, akademik ve mesleki problemlerimizle ilgilidir. Son zamanlarında yapılan araştırmalar DEHB’si olan erişkinlerin olmayanlara nazaran çocukluk dönemlerinde daha fazla zorluk ve olumsuz deneyim yaşadıklarını göstermiştir. Bu olumsuz deneyimlerin kişinin kendisine ve yeterliliklerine ilişkin görüşünü olumsuz etkilemesi şaşırtıcı değildir. Bilişsel Davranışçı Terapi özellikle bu sorunlar ile başa çıkmada etkilidir.
BDT pozitif düşünce gücü değil, dengelenmiş düşüncenin gücüdür. Değişemez düşünceleri kabul etmekle değişiklik yapmak konusunda esnek olmak ve ne değişebilir konusunda tüm olasılıkları belirtmek arasında bir denge bulmamızı sağlar.
Tedavi amaçları net olmazsa tedavi sonuçları net olmaz. BDT’de, danışanların terapiye katılarak ne elde etmeyi umdukları konusunda tartışma ve ortak anlaşma gerçekleştirilir. Tedavi amaçları saptanırken hastaların günlük yaşamda karşılaştıkları belirli problemleri incelemek ve DEHB’nun etkilerini anlamak ve yeni başa çıkma stratejileri araştırmak tedavinin en önemli parçalarındandır.
Erişkin DEHB için BDT yaklaşımlarının bir özelliği diğer terapi modellerine nazaran daha yapısallaşmış olmasıdır. Fakat bu yapının derecesi kişiden kişiye değişir.
DEHB olan erişkinlerin yaşadıkları en büyük sorunlar; başladığı işi bitirememe, yapılacak işi erteleme, organize olmakta güçlük çekme, işleri öncelik sırasına göre dizememe, problem çözme ve karar verme, zaman yönetimi gibi alanlardır. Terapinin amacı kişinin yeni başa çıkma becerileri kazanmasına yardımcı olmak ve daha önce idare etmede zorlanmış oldukları yaşam alanlarında yeni deneyimler kazanmalarını sağlamaktır. Amaç işlevselliği iyileştirmek ve kişinin inanç sistemini revize edecek yeni deneyimler kazanmasını sağlamaktır.
Yeni başa çıkma becerilerinin geliştirilmesi ve uygulanması BDT’de erişkin DEHB açısından önemlidir. Kişinin zaman yönetimi, organize olma ve dikkatin dağılması gibi, günlük yaşamın çoğu kesimi kötümser düşüncelerle özdeşleştirilmiştir. Danışanın ‘Ben bunu yapamam’, ‘Bu benim açımdan işe yaramaz’ şeklindeki olumsuz düşünceleri BDT’de ele alınarak üzerinde çalışılır.
Klinik gözlemlerim,ömür boyu süren ve erişkin dönemde yaşama ilişkin sıkıntılar yaratan DEHB tedavisinde, davranışcı yöntemler ilaç tedavisi ile birlikte oluşmuş yanlış alışkanlıkların değişiminde etkili olduğunu bildiren görüşleri desteklemektedir.
